Cerdd ar gyfer for Cymru’n Cofio – Estyn yn Ddistaw- Wales Remembers

Y Gwyliwr

Picsileiddir mil o fylchau

lle cwyd wynebau dan y don

Dringa haul dros fryniau

at groesbren ddu

sy’n sgleinio dy lygaid

nôl mewn iddi,

gan anadlu trefi, pentrefi, dinasoedd;

galar a lynir â sment ar wal.

Pethau plufiog wedi’u gosod mewn corneli

yn syllu nôl arnom.

​_____

Mae dy gerddi’n adrodd

am dy gariad at y lonydd hyn:

briallu, mieri, cen,

mwsog, bedw’n prifio.

Wrth gerdded i’r ysgol,

carchar i grwt â phennau gliniau du

fe gnoaist ar bensil

nes i’r dannedd gwrdd â’r canol.

Yna daeth rhywbeth

i fritho’i uchelgais:

cyfryngu’r natur mewnol

drwy emyn a sgrifennwyd

gan dân, aelwyd, a golau.

Patrymau ar ddŵr

yn datgloi cyfaredd perthyn,

yn creu hafan mewn llyfrau.

_________

Mae peiriant y galon yn dweud wrthym

fod mwy na hyn.

Ond os gallwn, dychwelwn

gan ymaflyd â’r hiraeth.

Gwewyr ein dynoliaeth,

ei sgerbwd allanol,

yn gwarthnodi ein byd,

drwy gecian gweddïau di-ri.

Ac eto rwyt ti, fi, nhw, yn credu

mewn rhywbeth mwy:

Pan welaf athrofa y werin

yn uno fy nghenedl i gyd.

Rhywbeth sydd tu hwnt i’r hunan

sy’n creu lle ar gyfer meddwl–

tu hwnt i’r caledwedd

sy’n britho ein ffurfafen.

Ac mewn pentre,

mae menyw’n dweud wrth blentyn:

Pan ddaeth yn ôl 

ni allai fynd mewn i’r gegin

Gofynnodd am baraffîn 

i drochi’r llau oedd dros ei gorff i gyd

O dan helygen noethodd ei hun 

cyn y gellid ei gyffwrdd. 

Cyfieithiad IFOR AP GLYN